Meditatie onder vuur

Het was recent op meerdere plaatsen in het nieuws: meditatie ligt onder vuur.

Psychologies stelt de vraag of meditatie wel goed is voor iedereen.
Daarbij komen ze tot de conclusie dat meditatie niet altijd aangename ervaringen geeft en dat meditatie niet voor iedereen is.

Ook de VRT spreekt over ‘de schaduwkant van meditatie waar niemand over spreekt‘.  Daar meldt men dat er mensen zijn die moeilijke ervaringen rapporteren bij het mediteren, zoals slaapproblemen, paniekaanvallen of vreemde fysieke sensaties.  Filip Raes van de KU Leuven wil de negatieve ervaring van mediteren en mindfulness verder onderzoeken.  Hij vermeldt dat ook bij psychotherapie bewezen is dat 5 à 6 percent net slechter wordt van therapie. 
Edel Maex, de mindfulness expert in Vlaanderen, maakt de vergelijking met sporten.  Meditatie is training van de geest.  Net zoals voor de fysieke gezondheid sporten goed is, kies je toch best de sport die bij jou past, ga je niet meteen een marathon lopen en zoek je goede begeleiding.

Iedereen die bij Abhyasa de reeks ‘leren mediteren’ gevolgd heeft zal dit bevestigen: in de uitleg bij de eerste sessie begin ik met te zeggen wat meditatie niet is.

Meditatie is niet zonder gedachten zitten. 

Probeer maar 1 minuut aan niets te denken: onmogelijk.  Integendeel, meditatie is net gewaar zijn van je gedachten, zonder je daarin te laten meesleuren.  Niet op de gedachtentrein zitten in het wagonnetje van je gedachte (je laten meesleuren m.a.w. piekeren), maar kijken naar de gedachtentrein en zien hoe de wagonnetjes aan elkaar hangen, waardoor je ruimte geeft aan je gedachten.
Daarbij zullen er zeker ook negatieve gedachten zitten. Ze zien maar je er niet door laten meesleuren geeft inzicht en ruimte: welke gedachten zijn nuttig of behulpzaam en welke niet?

Meditatie is niet volledig leeg zijn

Leeg, zonder zorgen en zonder emoties.  Je kan af en toe zo’n gevoel ervaren.  Maar heel dikwijls zal je ook onrust ervaren, of pijn of angst of kwaadheid.  Dit gewaar zijn is net mediteren.  Je wordt bewust wat er in jou leeft en kan vandaaruit er beter mee omgaan, b.v. het ruimte geven, kijken hoe je voor jezelf kan zorgen, kiezen wat de beste respons is naar de anderen toe.  Zonder dit gewaarzijn zou je waarschijnlijk in je automatisch reactiepatroon schieten en bijvoorbeeld gejaagd doorgaan tot je er bij valt, de pijn onderdrukken met pillen of alcohol, dingen waar je bang voor bent ontvluchten of je kwaadheid uitwerken op iemand.

Meditatie is niet gelukzalig zitten op een roos wolkje

Soms zal het gebeuren dat je die ervaring hebt.  Maar als je die niet hebt is je meditatie niet mislukt.  In het begin van je meditatiepraktijk zal je vooral lichamelijk ongemak ervaren want je bent niet gewoon lang stil te zitten.  Daarna zullen je gedachten alle kanten uitgaan omdat je geest niet gewoon is tot rust te komen.
Op bepaalde momenten, eens je geest wat rustiger is, kan het gebeuren dat er herinneringen of oude emoties terug bovenkomen.  Dat zijn dingen die je ooit onderdrukt hebt, want we hebben allemaal de neiging om wat niet aangenaam is weg te duwen.  Wanneer dit naar boven komt, krijg je de kans om die dingen deze keer wel te verwerken.  Je kan niet loslaten wat je niet eerst hebt toegelaten.  Daarom is een goede begeleiding van een ervaren trainer zo belangrijk.

Wanneer opletten met meditatie?

Bij een acuut psychisch probleem (depressie, verslaving of andere psychische ziektes) is meditatie of mindfulness niet aangewezen.  Bij een zwaar psychisch trauma in het verleden (misbruik, geweld) kan je mediteren maar heb je best ook begeleiding van een psycholoog, net omdat die oude emoties naar boven kunnen komen.

Meditatie is geen verheerlijking van het zelf

The Guardian publiceerde met “The mindfulness conspiracy” ook een heel kritisch artikel. 
Hierin wordt – terecht – de commercialisering van mindfulness gehekeld.  Er worden inderdaad boeken op de markt gebracht met mindfulness in de titel om toch maar beter te verkopen, maar die er niets mee te maken hebben. 
De aloude, beproefde tips van time management worden tegenwoordig aan de man gebracht onder de titel ‘mentale veerkracht’ waarbij af en toe ook het woord mindful valt.
De journalist noemt mindfulness ook ‘neoliberal individualism’ en verwijt de ‘mindfulness movement’ niets te doen aan de foute structuren in de maatschappij en te vluchten in een egoïstische zelfbeschouwing.  
Daarbij gaat hij voorbij aan de bron van mindfulness: het boedhisme.  Het boedhisme is net ontstaan uit de zoektocht van Siddhârta Gautama naar de ‘middenweg’: niet het wereldse hedonisme maar ook niet het ascetische zich afsluiten van de wereld.  De middenweg van het boedhisme is net vanuit gewaarzijn van je eigen waarnemingsproces temidden de realiteit te kiezen voor wat juist is in de maatschappij waar je je in beweegt.

Over de misverstanden rond mindfulness, zie ook mijn blogpost over de mythes rond mindfulness en wat het dan wel is.

Andere interessante blog posts zijn:
Hoe kan je beter omgaan met stress
Bewezen: meditatie helpt tegen stress en angst
Mindful op vakantie
Wie ben jij? Kom tot jezelf
Het pad van geluk

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *